Остеопенија и остеопороза

Остеопорозата е состојба на намалена коскена маса и деградација на коскеното ткиво, што доведува до зголемена кршливост на коските и последователно зголемен ризик од фрактури (скршеници). Заболувањето се појавува бавно со тек на години и е почесто кај жените.

Се проценува дека повеќе од 60.000 Македонци постари од 50 години имаат остеопороза.

Жените над 45 години кај нас имаат почести хоспитализации за остеопоротични скршеници отколку за карцином на дојките.

1 од 4 жени и 1 од 20 мажи над 65 години кај нас има остеопороза.

Остеопенијата е всушност раниот стадиум на остеопороза, која може да започне на 35-годишна возраст, со прогресивно намалување на коскената маса. Ризикот за фрактури на коските понатаму се дуплира на секои 10 години, како за жени, така и за мажи.

Глобален проблем

Коскената атрофија и намалената коскена густина и стабилност се проблем кој е најчест кај постменопаузалните жени. Но не само кај нив. Поради продолжениот животен век, остеопенијата и остеопорозата се голем меѓународен здравствен проблем кој ја чини економијата 37 милијарди евра во ЕУ и 20 милијарди долари во САД.

Видови остеопороза

Примарна: Се појавува како што старееме и природно опаѓаат нивоата на половите хормони (естроген и тестостерон).
Секундарна: Се должи на други медицински состојби (на пр. болести на штитната жлезда, хронични бубрежни заболувања, ревматоиден артритис) или употреба на лекови (на пр. долготрајно земање кортикостероиди).

Тивок непријател

Остеопенија е почетна состојба: цврстината на коските е намалена, но сепак не доволно за да се класифицира како остеопороза. Но, доколку не се третира, постои ризик за развој на остеопороза.

Остеопорозата е “тивко заболување,” што значи дека нема симптоми. Остеопорозата најчесто се открива случајно, откако веќе настанала скршеница. Кога имате остеопороза, скршениците може да настанат и по едноставно сопнување и паѓање, а понекогаш и без тоа.

Најчестите повреди на лица заболени од остеопороза се:

Скршен рачен зглоб
Скршен колк
Скршени пршлени

Ризици и последици

Може да не знаеме дека ја имаме сѐ додека ненадеен пад не предизвика скршеница. Со остеопороза, дури и малите, навидум незначајни сопнувања може да значат сериозни последици, како хируршка интервенција и хоспитализација.

Паѓањето при остеопороза може да има катастрофални последици, особено во зима. 1 од 3 жени и 1 од 5 мажи над 50 години може да се здобие со скршеници, воглавно како последица од остеопороза. Најчестите скршеници се на колковите, подлактицата, надлактицата, но исто така и карлицата, ребрата, натколеницата и потколеницата.

Ако имате остеопороза, може да добиете скршеница дури и ако не паднете, само преку чистење снег, на пример. Спонтаните, т.н. компресивни фактури на ‘рбетните пршлени може да бидат суптилни и незабележителни, сѐ додека не почне да боли.

Разбирање на остеопорозата

За да ја разбереме остеопорозата, треба да знаеме неколку работи за здравјето на коските. Коските се живи. Можеби не ги доживуваме така – но за да останат силни и цврсти, коските постојано се менуваат и ремоделираат. Коските се живо, ткиво кое расте и постојано се разградува и обновува. Старото ткиво се отстранува со процес кој се нарекува ресорпција, а на негово место се создава ново. Ова ги одржува коските здрави и овозможува поправки кога и да се потребни. Коскената структура е сложен систем од минерални кристали („цемент“) и органски колаген („арматура“). Овие два елементи заедно обезбедуваат цврстина и флексибилност на коските.

Најнови препораки

Превенција

Калциум и витамин Д3: Новите препораки го нагласуваат значењето на оптимален внес на калциум и витамин Д3, бидејќи тие се клучни за одржување на здрави коски. Најновите истражувања сугерираат дека комбинацијата на витамин Д3 и витамин К2 може дополнително да го подобри здравјето на коските, бидејќи К2 помага во правилно врзување на калциумот во коските и спречување на негово таложење во артериите.
Биоактивни колагенски пептиди: Истражувањата укажуваат дека можат да помогнат во подобрување на коскената густина и да ја намалат стапката на ресорпција на коски, особено кај жени во постменопауза. Биоактивните колагенски пептиди ги стимулираат клетките на коските да произведуваат колаген, кој е клучен за нивната цврстина и еластичност. Додавањето на оваа суплементација стимулира создавање на органскиот матрикс на коските.
Физичка активност: Покрај веќе познатите придобивки, најновите студии покажуваат дека редовните вежби за јакнење на мускулите и тренинзи со отпор можат да ја подобрат коскената густина и да го намалат ризикот од падови.
Здрава исхрана: Се препорачува диета богата со зелени лиснати зеленчуци, јатки и млечни производи, како и избегнување на прекумерна потрошувачка на натриум, бидејќи тој може да ја намали апсорпцијата на калциум. Одржувањето на здрава телесна тежина и ограничувањето на кофеинот, исто така, може да помогне.
Одржување на здрава телесна тежина: Имањето соодветна телесна тежина е важно за здравјето на коските. Прекумерната тежина може да го зголеми ризикот од остеопороза, додека премногу ниска тежина го намалува заштитниот ефект на телесната маса врз коските.

Дијагноза

Скрининг: Скринингот останува клучен за рано откривање на остеопорозата. Новиот тренд е воведување на редовни DXA скенирања за жени по менопауза и мажи над 70 години, дури и ако немаат други ризик фактори.
Биомаркери: Современите истражувања препорачуваат употреба на специфични биомаркери за проценка на ресорпцијата на коски и создавањето на ново коскено ткиво, што овозможува подобра проценка на ризикот и персонализирана терапија.

Терапија

Бисфосфонати: Бисфосфонатите се веќе долго време користени како прва линија на терапија за остеопороза. Тие делуваат со инхибирање на ресорпцијата на коските, што го намалува ризикот од фрактури кај пациенти со остеопороза. Овие лекови се докажано ефективни во одржувањето на коскената густина и се користат како долгорочна терапија за многу пациенти.
Моноклонални антитела (биолошка терапија): Во последниве години, на пазарот се појавија моноклоналните антитела како нова терапевтска опција која покажува одлични резултати во спречување на губитокот на коскена маса и намалување на ризикот од фрактури кај пациенти со висок ризик.
Терапија со хормони: Постменопаузалните жени можат да имаат корист од терапијата со ниски дози на естроген и прогестерон, што помага во одржување на коскената густина.
Нова терапија со паратироиден хормон: Оваа терапија е одобрена за пациенти со висок ризик од фрактури и покажува значително подобрување во коскената густина.
Програми за превенција на падови: Се препорачуваат програми за вежбање кои вклучуваат тренинг на рамнотежа и јакнење на мускулите за да се намали ризикот од падови кај лица со остеопороза. Исто така, важно е да се направат модификации во домот, како поставување на држачи, отстранување на теписи и осветлување на темни области за да се намали ризикот од падови.

Остеопорозата и остеопенијата се сериозни состојби кои бараат внимателно следење и третман. Со најновите терапии и стратегии за превенција, може значително да го намалиме ризикот од скршеници и да го подобриме квалитетот на животот на пациентите.

Важно е во тек на целиот живот да се работи за зајакнување на коскената цврстина, со цел да се спречат повреди во поодминатите години. Мали промени во начинот на живот може да имаат големо влијание врз коскената маса. Да се погрижиме за нашите коски за да го зачуваме нивното здравје и силата што ни ја обезбедуваат.

Најчесто поставувани прашања

Прашање	Одговор
Што е остеопороза и како да ја препознаеме?	Остеопорозата е состојба на намалена коскена маса и деградација на коскеното ткиво, што доведува до зголемена кршливост на коските. Најчесто нема симптоми до првата скршеница.
Кој е најефикасниот превентивен скрининг?	Нашиот DXA скенер нуди напредни анализи како мерење на коскената густина, телесниот состав (мускули, масно ткиво) и многу повеќе. Ова го прави идеална алатка за дијагностика и третман на многу метаболни нарушувања, не само остеопороза.
Кои се најновите терапии за остеопороза?	Бисфосфонатите се стандардна терапија, а новите опции вклучуваат моноклонални антитела и терапија со паратироиден хормон.
Дали постојат природни начини за превенција на остеопорозата?	Да, доволно внес на калциум и витамин Д3, редовна физичка активност и здрав начин на исхрана се клучни за превенција.

Слични статии

Tags: остеопороза, остеопенија, здравје на коските, превенција на остеопороза, дијагноза на остеопороза, терапија за остеопороза, калциум, витамин Д3, физичка активност, биоактивни колагенски пептиди, бисфосфонати, моноклонални антитела

Keywords: остеопороза, остеопенија, здравје на коските, превенција на остеопороза, дијагноза на остеопороза, терапија за остеопороза, калциум, витамин Д3, бисфосфонати, моноклонални антитела, биоактивни колагенски пептиди