Инфекцијата на уринарниот тракт (ИУТ) е инфекција на било кој дел од уринарниот систем. Тие се најчестите инфекции. ИУТ има повеќе класификации:
Според локализација се дели на дистална ИУТ (циститис, уретритис) и проксимална ИУТ (пиелонефритис).
Според придружни состојби на некомплицирана и комплицирана (сите оние ИУТ кои се манифестираат како последица на аномалии на уринарниот тракт и други коморбидитети).
Според клиничкиот тек се делат на симптоматски и асимптоматски. Асимптоматска бактериурија е наод на сигнификантен број бактерии во урината на пациент кој не манифестира знаци на инфекција. Се среќава кај повозрасни пациенти, дијабетичари, пациенти со повреди на ’рбетниот столб и бремени жени.
Според клиничкиот тек, уринарните инфекции се делат на акутни, хронични и рецидивирачки. Рецидивирачки уроинфекции се оние кои се повторуваат најмалку трипати во годината, или двапати во последните 6 месеци.
Најчеста форма е циститисот односно воспаление на мочниот меур.
Преваленцата на ИУТ е многу поголема кај женскиот пол заради женската анатомија, односно кратката уретра која е блиски до ректумот, од каде најчесто доаѓаат бактериите кои го колонизираат уринарниот тракт. Фаворизирачки фактори за инфекција се бременост и менопауза, сексуални односи, уролитијаза, дијабетес, злоупотреба на аналгетици, поставување на катерер и ендоскопски процедури, везико-уретралниот рефлукс кај децата и бенигна хиперплазија на простатата кај мажите над 50 годинична возраст. Најчест бактериски причинител е Escherichia Coli, а поретко Proteus sp., Klebsiella sp. и ентерококите.
Клиничка слика
Главните симптоми на циститисот се честите нагони и ургенција за мокрење, проследени со субјективно чувство на недоизмокреност. Самиот акт на уринирање е проследен со печење и болка, особено на крајот на микцијата. Урината е матна и има непријатен мирис, а неретко има присуство на крв. На палпација може да има болна осетливост во проекција на мочниот меур.
Знаци на кои особено треба да се внимава и алармира се појавата на треска, фебрилност, силна болна осетливост во слабината која се шири кон долниот абдомен. Присутни се и општи знаци- снеможеност, намален апетит и гадење. Сево ова укажува на ширење на уринарната инфекција кон горните делови на уро-трактот и развој на пиелонефритис односно тешка бубрежна инфекција.
Дијагноза
За поставување на дијагноза на уринарната инфекција, покрај клиничката слика потребно е докажување на бактериурија. Се прави биохемиска и микробиолошка анализа на урината. Круцијално е правилно собирање на примерокот, за да се одбегне контаминација. После претходно направена тоалета на интимната регија, во стерилна чашка се собира средниот млаз од првата утринска урина. Доколку не сте во можност веднаш да го однесете примерокот за анализа, чувајте го на ниска температура и далеку од сонце.
Присуството на леукоцити (и нивната концентрација) и нитрити во седиментот на урината укажува на ИУТ. Се анализира бојата, изгледот, pH вредноста. Наодот на други елементи во седиментот (еритроцити, цилиндри) има дополнителна дијагностичка вредност.
Од особена важност за дефинитивна дијагноза и отпочнување со соодветен третман е микробиолошката анализа на примерокот. Со уринокултурата се утврдува бактериолошкиот агенс, неговата концентрација и се подготвува антибиограмот кој овозможува да се утврди осетливоста на изолираните бактерии кон испитаните антибиотици, нешто што е од особена важност поради зголемената антибиотска резистенција на бактериите.
Во случаите на комплицирана ИУТ со ренално оштетување се прават и дополнителни ехосонографски и радиографски дијагностички процедури.
Терапија
Терапијата за ИУТ ја одредува вашиот доктор земајќи во предвид повеќе фактори. Кога пристигаат резултатите од правилно земената уринокултура, значаен е бројот на т.н. colony forming units на ml урина. Наодот над 100000 cfu/ml укажува на сигнификантна бактериурија и ИУТ. Ситуациите во кои помала бројка на бактерии е значајна и бара третман се кај одредени симптоматски пациенти, бремени жени, мажи со пиурија (присуство на леукоцити во седимент на урина), пациенти кои се веќе на антибиотски третман и доколку урината е земена директно од мочниот меур, со супрапубична аспирација, во болнички услови.
Општи мерки при лекување на циститисот се затоплување, земање на суплементи, избегнување на храна богата со шеќери и иританси на мочниот меур како што е кафето, цитрусните овошја, алкохолот и зачинетата храна, но најзначајно од сè е внесот на вода. Есенцијален е внесот од 2 до 3L вода и незасладени чаеви на ден. Честото мокрење на поголема количина урина помага бактериите по механички пат да се намалат низ уринарните патишта.
Изборот на соодветниот антибиотик и должината на антибиотскиот третман ја одредува вашиот избран лекар. Антибиотиците се бираат според актуелните протоколи а должината на третманот може да со еднократна доза, краткотраен (од 3 до 5 дена), подолг (од 7 до 14 дена) а за превенција на честите рекурентните уринарни инфекции, покрај општите мерки се применува и антибиопревенција со помали дози на антибиотик, во тек на повеќе месеци.